Бугарски, словенски или македонски?

За да се разбере периодот на просветителството во Македонија (крај на 18 и почеток на 19 век), и зошто Македонците влечат на една, а Бугарите на друга страна, неопходно е да се знаат некои историски факти. 

Поточно, зошто за Македонците: Јоаким Крчовски, Кирил Пејчиновиќ, Џинот, Миладиновци, итн. се Македонци, а за Бугарите - Бугари. 

Многу полесно им е на Бугарите да ја искористат тогашната ситуација во своја полза, бидејќи на сите книги, во сите дела, на погореспомнатите навистина пишува Бугарин и бугарски јазик. 

Така, тие, потцртувајќи ги со црвено буквите БУГАРСКИ, немаат што понатаму да објаснуваат. Просто, нели? Така пишува - така е!Но, не е баш така! 

Визнтија, односно Романија (Источно Римско Царство), била поделена на Теми и своите жители секогаш ги декларирала географски, а не етнички. Така, жителите на темата Македонија биле географски Македонци, на Стримион - Стримионци, на Бугарија - Бугари. Всушност, тенденцијата била сите народи да се асимилираат и претворат во Ромеи (Византијци).

Во тој период, Темите не ја зафаќале истата територија како во минатото (ниту како сега), туку малку изместени, односно источна Тракија станала тема Македонија, Цариград и околината станале тема Тракија, териториите на Македонија, Црна Гора и дел од Србија станале тема Бугарија, а територијата на Бугарија - тема Паристион (или Мизија). Грците, пак, до пред стотина години се нарекувале исклучиво Ромеи (жители на Визнатија).

Името на темата Бугарија било причина сите јужни Словени да бидат наречени Бугари. И, уште повеќе од тоа - Грците го користеле терминот Вулгар (Бугар) општо за сите Словени (во негативна конотација, со презир).

Со освојувањето на балканските простори од страна на Османлиите во однос на имињата речиси ништо не се променило. Целата територија била просто наречена Румелија (Романија - односно, поранешно Источно Римско Царство), а сите жители Ромејци.

По укинувањето на Охридската Архиепископија и ставањето под јурисдикција на Цариградската Патријаршија во 1767 г. грчката пропаганда уште повеќе се засилила со поставување грчки свештеници во македонските цркви. Тогаш во Македонија се отвораат и грчки училишта, на грчки јазик и грчките учители го наметнувале терминот Бугар, бугарски јазик, како синоним за сите Словени и словенскиот јазик. Тогаш, нашите преродбеници, школувани во овие училишта народниот јазик го нарекувале бугарски (но контекстот е секогаш општословенски - на пример, тогаш се појавуваат историчари кои велеле дека Кирил и Методиј ја создале бугарската азбука и сите зборувале на бугарски јазик до Моравија). 

До тогаш, во Македонија никогаш не се употребувал зборот Бугар како синоним за Словен и не постои пишан историски извор, постар од 18. век, каде некој Македонец се изјаснил како Бугарин или својот јазик го нарекол бугарски. 

Крсте Петков Мисирков го објаснува поимот Бугарин: 

„Грците исто така не разликуваа словенцките народности и сите словени...го велеа со презреното име „бугари“. …Грците…употребуваа името бугарин за да воплотат во него своiето презреiн'е кон се словенцко... Со името бугари не крстиiа грците и нас македонците. Но тоа прекрстуаiн'е не iет iединствено…“ 

(Крсте Петков Мисирков. „За македонцките работи”)