Стипендијата на Прличе

Го утнав роденденот на Прличев, беше на 30 јануари, а денес е 6 февруари - денот на неговата смрт. Велат дека по повод нечија смрт не се пишува и јас сега тоа не го правам - пишувам по повод уште една водолија (бидејќи се опседнав со водолиите).
Прличе е најталентираниот поет од времето на македонскиот романтизам. А случката со неговата награда е доказ дека ништо не е сменето во односот на Грците кон Македонците уште од 1860 година (па и многу, многу порано).
Додека студирал во Атина Прличе решил да се пријави на тамошниот книжевен конкурс што се одржувал секоја година. Со својата поема „Средарот“ напишана на совршен грчки јазик на анонимниот конкурс ја добива првата награда. Од јазикот не можеле да забележат дека не е Грк, но од темата на поемата и имињата на ликовите јасно било дека авторот е Словен. Затоа при доделувањето на наградата не постапиле како со другите овенчани со ловоров венец. Не му ја предале јавно, не му ја спомнале паричната награда која следувала (па тој морал самиот да оди и да ја бара бидејќи бил сиромашен) и врв на се е дека стипендијата за студирање во Берлин или Оксфорд, што била дел од наградата, можел да ја прими само ако стане Грк (односно ако се откаже од се словенско во него).

И, што е финтата?

Некоја деценија порано во Виена живеел и се збогатил Македонецот Баронот Константин Бели родум од Пела. Иако живеел удобен и богат живот никогаш не си ја заборавил татковината и дел од своето богатство сакал да и го остави.
Во личната порака за ова баронот Бели пишува:

„Кога Македонија ќе достигне таков степен на развиток за да создаде свои училишта, тогаш општинскиот совет на Пела е должен книгите да и ги отстапи на јавноста во Македонија“;

• остава дел од имот во пари со Завештание од нив:

„Да се издржуваат извесен број клиники во кои се лекуваат Македонци болни од секаква болест“ a овој Фонд да се вика:

„ЛЕГЛА НА БОЛНИТЕ – ЗАШТИТНИЦИ НА БАРОНОТ КОНСТАНТИН БЕЛИ - МАКЕДОНЕЦОТ“.

• основа и Фонд за образување Македонци – студенти и го именува со:

„КОМИСИЈА ЗА СМЕСТУВАЊЕ МАКЕДОНЦИ ОД ОСТАВНИНАТА НА КОНСТАНТИН БЕЛИ“.

Баронот Константин Бели изнесува и подробности дека потпишал и „Завештание” при Баварската влада од чија камата:

„Да се дава стипендија на двајца Македонци за време од 6 години што би студирале на Академијата во Минхен” кои баронот однапред ги признава – како „усвоени синови на г-дин Бели“.

Единствен услов кој се барал од нив во тестаментот е:

„ДА ЈА САКААТ И ДА ЈА ПОЧИТУВААТ НАШАТА ДРАГА НЕКОГАШ СЛАВНА ТАТКОВИНА - МАКЕДОНИЈА“

(преземено од Македониум)

Иако желбата на Бели била конкретна и јасна ништо од ова не му било исполнето. Неговиот фонд Грците успеале да си го грабнат за себе (зашто нели, Македонци не постојат), ниту книгите некогаш дошле во Македонија, а и оние кои ја заслужиле стипендијата - никогаш не ја добиле!
Па така и Прличе - иако тие пари биле од Македонец за Македонец стипендија не добил зашто не сакал да стане Грк.
А тоа колку е Прличе Бугарин, е сосема друга приказна....